مترجم: ایرج علیزاده
منبع:راسخون




 

قبل از آنکه زکریا والکوف یکساله باشد، در حالیکه پوستش با کهیر و برآمدگی پوشیده شده بود مراجعه‌های زیادی به اتاق اورژانس نیویورک داشت. هیچ کس نمی‌توانست دلیل آن را بفهمد. در آن زمان استفنی والکوف وینستون، که الان 44 ساله است، فقط از زک مراقبت می‌کرد و احتمال آن نمی‌رفت که علت واکنش به غذا باشد. اما یک پزشک متخصص آلرژی معما را حل کرد. والکوف می‌گوید: "ما آجیل می‌خوردیم و وقتی پوست زک را لمس می‌کردیم روغن این آجیل باعث می‌شد او جوش دربیاورد" وقتی زک بزرگ شد کوچکترین اثر آجیل - حتی از چاقویی که برای بریدن کره بادام زمینی ساندویچ و سپس برای غذای او استفاده شده – موجب بروز آنافیلاکسی (حساسیت شدید نسبت به پروتئین‌ها) در او می‌شد. گلویش بسته می‌شد و نمی‌توانست نفس بکشد. ماه‌ها بعد از دومین سال تولدش مادرش غذایی سفارش داد و درخواست کرد که روغن دانه در آن استفاده نشود. وقتی ناهار رسید زک یک تکه سیب زمینی سرخ کرده از بشقاب مادرش برداشت و در دهان گذاشت. چند دقیقه بعد وقتی والکوف زک را روی تختش می‌گذاشت ناگهان نگران چشمان او شد. "وقتی به آنجا رسیدم قیافه‌اش معلوم نبود بد ریخت شده و باد کرده بود. فورا او را با پتو پوشاندم و به طرف پایین پله‌ها دویدم". او زک را به اورژانس می‌برد و پزشکان به او اپی‌ نفرین و استروید تزریق می‌کنند که جانش را نجات می‌دهد. زک زنده ماند اما دوازده سال در ترس زندگی کرد. به ندرت بیرون غذا می‌خورد و فعالیت‌هایش با دوستان را محدود کرده بود و هم‌ اکنون یک زندگی غالباً در تنهایی را با آلرژی غذایی دنبال می کند.
و تنها زک نیست. تعداد کودکان مبتلا به حساسیت در بیست سال گذشته رشد وسیعی داشته و پزشکان، پدر و مادر‌ها و مدارس را نگران کرده است. شیر، تخم مرغ، بادام درختی، سویا، گندم، ماهی و صدف مسئول 90% این واکنش ها است. تمامی حساسیت‌های غذایی کشنده نیستند اما بادام ‌زمینی، بادام درختی، غذای دریایی و حتی شیر مسئول آمار بالای آنافیلاکسی هستند، یک واکنش خطرناک که طی آن مواد شیمیایی آزاد شده توسط سیستم عصبی به باریک شدن سریع مجاری تنفسی می‌انجامد.
محققان تخمین می‌زنند که بیش از 17 میلیون امریکایی آلرژی غذایی دارند و این حساسیت‌ها تاثیر عمیقی در هر کودک از 12 کودک زیر 21 سال دارند. در استرالیا 10% از یکساله‌ها تحت تاثیر این بحران قرار دارند.
رواج واکنش‌های آلرژیک گزارش شده در کودکان شوک آور است و بین سال‌های 1997 تا 2007 پنجاه درصد افزایش نشان می‌دهد. آمار افرادی که حساسیت غذایی دارند تقریبا هر 10 سال دو برابر می‌شود و تنها بروز آلرژی بادام زمینی بین سال‌های 1997 و 2008 سه برابر شده است. افزایش اگزما و آسم قدم به قدم با طوفان این آلرژی جلو آمده و هیچ کس واقعاً نمی‌داند چه چیزی باعث آن شده است.
خوشبختانه پزشکان با ایمن درمانی دهانی در آستانه کشف دراماتیک درمان هستند. در طول ایمن درمانی دهانی ضرورتاً روشی استفاده می‌شود تا به سیستم ایمنی بیاموزد تا بیش از حد واکنش نشان ندهد – بیمار غذای حساسیت‌زا را به میزان اندک و پیوسته در حال افزایش، تا زمانی که کاملاً نسبت به آن حساسیت زدایی شود مصرف می‌کند. هرچند پیگیری‌های اخیر کلینیکی نشان داده که ایمن درمانی دهانی اگر توسط پزشک و بیماری که به طور منظم ماده آلرژی‌زا مصرف می‌کند انجام شود تقریباً در 80% بیماران کارساز است. هنوز مشخص نیست که مقاومت کامل در برابر ماده حساسیت‌زا امکان پذیر است. اما در یک مطالعه مهم محققان نشان داده‌اند ذره‌هایی از پروتئین بادام زمینی به نوزادان در طول زمان از حساسیت به بادام زمینی جلوگیری می‌کند.
ایمن درمانی دهانی توسط اداره کل غذا و دارو تایید نشده و بنابراین نمی‌تواند به عنوان یک درمان گسترده پیشنهاد شود و بحث‌های فراوانی برسر آن وجود دارد. زک یکی از معدود شرکت کنندگان خوش شانسی است که ایمن درمانی دهانی را با یک داروی قوی به نام Xolair در یک آزمایشگاه در استنفورد تجربه می کند. هدف، حساسیت زدایی او به بادام زمینی، بلادر، پسته و فندق همگی در یک زمان است. به امید آنکه او تمامی این حساسیت‌ها را پشت سر بگذارد.

زیان‌های عاطفی زندگی با حساسیت‌های غذایی

تا چندی پیش، کودکانی مانند زک فقط یک راه برای برخورد با حساسیت غذایی داشتند. پرهیز سخت گیرانه، که آسان به نظر می‌رسد اما اینطور نیست، و به همراه داشتن سوزن اپی‌ نفرین که تنها راه متوقف کردن یک واکنش کشنده است. این برای زک به معنای دوری از هر غذای بسته بندی شده‌ای بود که ممکن بود در کارخانه‌ای در کنار مواد حساسیت‌زا تولید شده باشد. او همچنین مجبور بود تا درمورد تمام آلودگی‌ها، ظروف و سطوح پخت غذا که ممکن بود قبلاً کره بادام زمینی در آن استفاده شده باشد نگران باشد. این کار سختی برای یک 12 ساله است.
یک بررسی از 40هزار خانواده امریکایی نشان می‌دهد که نزدیک به 8% کودکان زیر 18 سال حساسیت غذایی دارند. تحقیقات همچنین نشان می‌دهد 40% کودکانی که حساسیت غذایی دارند ترس از مرگ را مدام در یک قدمی احساس می‌کنند.
"می‌ترسیدم که مجبور شوم از آمپول اپی ‌نفرین استفاده کنم یا به بیمارستان بروم و ممکن بود بمیرم" مادرش می‌گوید هرگز با دوستانش بستنی نخورده و تمامی بازی‌های بیس ‌بال را از دست داده چون بادام زمینی همه جا هست حتی در سینما که چس فیل گاهی وقت‌ها با روغن بادام زمینی سرخ می‌شود و سفرهای هوایی و تعطیلات برای او یک کابوس بودند. وقتی وارد هواپیما می‌شدم می‌ترسیدم که ممکن است دیگران در حال خوردن آجیل باشند. او باید از خدمه پرواز می خواست تا قبلاً اعلام کنند. "در خانه مجبور بودم تا صندلی ها، چراغ‌ها، سینی‌ها و حتی در حمام را تمیز کنم".
هر چهار دقیقه یک واکنش آلرژی غذایی یک کودک را راهی بیمارستان می‌کند. واکنش‌ها سریع اتفاق می‌افتند و معلوم نیست که چه موقع باید از اپی‌ نفرین استفاده کرد. ناتالی جورجی یک حساسیت خفیف به بادام زمینی در سه سالگی داشت و هرگز علائمی نشان نمی‌داد تا شبی که دو سال پیش و در 13 سالگی فوت شد و علت آن خوردن غذایی بود که کره روغن بادام زمینی در آن به کار رفته بود. کنار پدر و مادرش نشسته بود و به نظر خوب می‌آمد اما بعد از بیست دقیقه او درحال تقلا برای نفس کشیدن بود. وقتی که پدر و مادرش دو آمپول اپی ‌نفرین تزریق کردند دیر شده بود.
براساس گفته‌های پزشک زک فقط 55% تا 65% افرادی که حساسیت دارند آمپول اپی ‌نفرین به همراه دارند. بنادریل، آنتی هیستامینی که در مداوای آلرژی کاربرد دارد درمورد جوش‌ها کارساز است اما نمی‌تواند جلوی آنافیلاکسی را بگیرد. اگر کسی سرفه و استفراغ می کند و صورتش پر از برآمدگی است از اپی‌ نفرین استفاده کنید. آسیبی نمی‌رساند. توصیه می‌شود خانواده‌ها همواره دو آمپول اپی نفرین به همراه داشته باشند چون واکنش‌ها غیر قابل پیش‌ بینی‌اند. ممکن است یک روز یک نوع واکنش نشان دهید و 25% شانس بروز واکنش کاملاً متفاوت به همان میزان غذا در یک روز دیگر.
اگر ویروس دارید یا یک دوش گرفته‌اید یا تمرین کرده‌اید و یا در هوای بیرون هستید مداخله و یک واکنش شدید خواهید داشت. به عبارتی دیگر زندگی روزمره مهم است. حتی یک تست ساده ایمونوگلوبین یا یک تست خون که نشان می‌دهد شخص حساسیت خفیفی به نوعی ماده دارد ضرورتاً به این معنا نیست که این فرد پاسخ خفیفی خواهد داشت.

چه چیزی باعث همه ‌گیر شدن آلرژی می‌شود؟

مطمئناً هیچ کس نمی‌داند چه چیزی پشت نمایش خارج از کنترل حساسیت غذایی وجود دارد. چیزی که دانشمندان می‌دانند این است که ریسک یک کودک برای مبتلا شدن به آلرژی موءلفه ژنتیک دارد. شانس کودکی که والدین یا خواهر و برادر مبتلا به هر گونه آلرژی دارد 65% بیشتر است. گرایش طبیعی برای ابتلا به آلرژی و نه ضرورتاً نوع آن ارثی است. بادام زمینی و بادام درختی معمولاً همیشگی هستند در حالیکه کودکان می‌توانند به شیر، سویا و تخم مرغ آلرژی ایجاد کنند. حتی این غذاها هم می‌توانند واکنش‌های کشنده ایجاد کنند و مطالعات نشان می‌دهند زمان می‌برد تا کودکان برآن چیره شوند.
محققان باور دارند که محیط و زیست شناسی پس‌زایی – یعنی محیط چگونه وراثت ژنتیک را تغییر می‌دهد – باید تاثیر گذار باشند. تنها در امریکا از سال 1997 تا 2008 شیوع حساسیت بادام زمینی از یک کودک در هر 250 کودک به یک کودک در 70 کودک رسیده است. این نسبت کوچکی از زمان است. باید گفته شود که چیزی درمورد محیط عوض شده است.
پس تفاوت در چیست؟ خب. همه چیز. کودکان به اندازه سابق در بیرون مشغول بازی نیستند و کمتر در معرض خورشید قرار دارند. به علاوه در گذشته جمعیت خانواده‌ها زیاد بود و کودکان مجبور بودند داخل آلودگی بازی کنند و دائماً دست‌هایشان را نمی‌شستند. از آنجایی که با این همه صابون ضد باکتری در محیط سالم‌تری زندگی می‌کنیم و از آنتی بیوتیک‌ها آزادانه استفاده می‌کنیم سیستم ایمنی بدن ما به قدری کار نمی‌کند که در برابر این همه آلودگی دفاع کند. شاید سیستم ایمنی ما به چیزی نیاز دارد تا با آن درگیر شود و بالاخره یک چیز اشتباه را هدف قرار می‌دهد.
این نظریه، فرضیه بهداشت نامیده می‌شود و از آنجایی که آلرژی‌ها در کشورهای غربی حتی در محیط‌های غیربهداشتی در حال افزایش‌اند هنوز نمی‌تواند همه چیز را ثابت کند. بالاترین میزان شیوع اسم که به آلرژی مربوط می‌شود در محله اسپانیایی هارلم در شهر نیویورک است که پر از ذره‌های گرد و غبار و سموم است. "فرضیه بهداشت" کاملا تایید نمی‌شود.
از آنجایی که وضع حمل به روش سزارین بهداشتی‌تر از زایمان طبیعی است پزشکان به افزایش عمل سزارین به عنوان یک فاکتور ریسک بالقوه اشاره می‌کنند. نوزادانی که به روش سزارین متولد می‌شوند فلورا ایمنی واژنی از زه‌راه مادر دریافت نمی‌کنند. از بعضی از مادران خواسته می‌شود نوزاد خود را با نوعی باکتری واژنی بمالند. وزلی بورکس از بیمارستان شمال کارولینا می گوید: "چیزی که هنگام تولد اتفاق می‌افتد سیستم ایمنی بدن شما را فعال می کند"
یک مطالعه نشان داد ظرف‌هایی که با دست شسته می‌شوند در قیاس با ظرف‌هایی که توسط ماشین ظرف شویی شسته می‌شوند کمتر پاکیزه‌ترند و با ریسک پایین آلرژی در ارتباط‌اند. تمیزی بیش از حد ممکن است ریسک ابتلا به آلرژی را افزایش دهد. شاید علت افزایش آمار آلرژی‌ها با مادران آبستنی که بیست سال پیش از آنها خواسته شد 800 میلی گرم اسید فولیک مصرف کنند همخوانی دارد. همان طور که آنتی بیوتیک‌ها میکروب‌های مفید را در سیستم گوارش شما از بین می‌برند صابون نیز به همان طرق بر پوست شما تاثیر می گذارد. دکتر سمپتون توصیه می‌کند: "همیشه بچه‌ها را استحمام نکنید. سعی کنید تمام باکتری‌ها را نشویید. بعضی از آنها محافظت کننده هستند".
دکتر رابرت وود، رئیس بخش آلرژی و ایمنی شناسی کودکان مرکز جونز هاپکینز، درمورد تاکید بیش از اندازه روی یک تئوری واحد هشدار می‌دهد. زیرا آلرژی به احتمال زیاد ترکیبی از چند عامل است. به نظر او: "اگر کودکان زیادی را در نظر بگیریم، بله بخش سزارین از نظر آماری مهم است. من به زنان نمی‌گویم پاکیزگی را متوقف کنند و سزارین نداشته باشند".
پس والدین چه کارهایی می‌توانند انجام دهند؟ در طول دوران حاملگی و چند سال ابتدایی تولد نوزاد به تغذیه کودک و خود توجه کنید. مادران آبستن باید غذای سالم، غذا به سبک دریایی شامل ماهی، میوه‌ها، سبزیجات، روغن زیتون و ماست در کنار مصرف کامل ویتامین D و کلسیوم داشته باشند و از خوردن قند و چربی‌های اشباع شده پرهیز کنند. پزشکان به مادران آبستن توصیه می‌کنند که مخصوصاً در سه ماهه سوم بادام زمینی و آجیل‌ها را به صورت عادی مصرف کنند اما زیاده روی نکنند. و شیردادن به نوزاد به مدت شش ماه می‌تواند کمک کننده باشد.
تنوع دادن به غذا می‌تواند کلید تغذیه نوزاد باشد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف حبوبات و ذرت قبل از شش ماهگی ریسک آلرژی را افزایش می‌دهد در حالیکه مصرف گندم، تخم مرغ و ماهی قبل از نه ماهگی خطر آن را کاهش می‌دهد. یک مطالعه که کنجکاوی انسان را برمی‌انگیزد نشان می‌دهد که بسیاری از آلرژی‌های مربوط به بادام زمینی را می‌توان با تغذیه کودک با غذاهای سرشار از بادام زمینی (مانند کره بادام زمینی) بین ماه های چهارم و یازدهم از بین برد.
این دستورالعمل کامل مخالف نمونه سال 2000 است که در آن از والدین خواسته شده بود تا از خوراندن بادام زمینی تا سه سالگی امتناع کنند. که همین دستورالعمل ممکن است به همه گیر شدن آلرژی کمک کرده باشد. چیزی که درمورد این مطالعه حائز اهمیت است این است که تمامی گروه‌هایی که بادام زمینی مصرف کرده‌اند، حتی آنهایی که نسبت به ان واکنش نشان داده‌اند، در سن پنج سالگی نسبت به آنهایی که آن را حذف کرده‌اند حساسیت کمتری به بادام زمینی داشته‌اند (توجه کنید که نوزادان با ریسک بالا باید قبل از مصرف بادام زمینی تست زیرپوستی را پشت سر بگذارند). مطالعه دیگری نشان داده دادن بادام زمینی به کودکان زیر سه سال که سیستم ایمنی آنها درحال شکل گیری است باعث می‌شود 97% از آنها آلرژی را سرکوب کنند.

مرزهای درمان

جامعه حساسیت غذایی بسیار با یکدیگر اخت شده‌اند. بیماران با یکدیگر دوست شده‌اند، در خانه‌های یکدیگر می‌مانند و همواره به همدیگر روحیه می‌دهند. و نادیا، مادر یکی از آنها و یکی از پیشروان درمان، کاملاً با آن سازگار شده است. همواره در هر ساعتی از شبانه روز تماس برقرار می‌کند و در صورت امکان مهمانی ترتیب می‌دهد. موفقیت درمان مولتی – آلرژن او برایش توجه جهانی به همراه آورده است. در ژانویه، شان پارکر، از سهامداران فیسبوک، که به حساسیت شدید غذایی مبتلا است 24 میلیون دلار پیش پرداخت برای مدت دو سال آینده به دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد پرداخت کرده تا مرکزی به مدیریت نادیا تاسیس شود تا فعالیتش را در این زمینه ادامه دهد.
در ژوئن 2014 زک برای آزمایش حساسیتش برای دو هفته به پالو آلتوز رفت. با مصرف مقدار کافی از آلرژی‌زاهای خود به دنبال آن بود تا واکنشی برانگیزد. با تنها 5 میلی گرم لب‌هایش شروع به متورم شدن کرد شکمش درد گرفت. بعد از دو هفته زک اولین تزریقش از پنج وعدهXolair خود را دریافت کرد تا بتواند درمانش را با سرعت بیشتری ادامه دهد. بیماران می‌توانند پروتوکول را به جای سه سال در کمتر از شش ماه به اتمام برسانند. هر دو هفته زک باید به کالیفرنیا پرواز کند تا 25% به داروهای خود بیافزاید یا مصرف آلرژی‌زاهای خود را افزایش دهد و پزشکان واکنش‌های او را بررسی کنند. اگر علائمی نشان نداد این مقدار را به خانه خواهد برد. البته به شکل کپسول چون از مزه آن بی‌زار است.
اگرچه بسیاری از کودکان با درمان کنار می‌آیند اما برای زک اصلاً آسان نبود. بعضاً شش ساعت طول می‌کشد تا حاضر شود آنها را مصرف کند که اوایل باعث شکم درد در او می‌شد و پس از آن نمی‌توانست از ترس واکنش دوباره خانه را ترک کند. از 700 بیماری که به این روش تحت درمان قرار گرفته شده‌اند زک سخت‌ترین لحظات روحی را داشته است. اما سه ماه بعد از درمان او دیگر نگرانی درمورد ذرات آلرژی‌زا موجود در آجیل نداشته است. در پایان آگوست 2014 او کاملاً حساسیت زدایی شد. سطح آنتی بیوتیک‌های خون ،که به مواد آلرژی‌زا حکل می‌کند، نشان داد او دیگر به آلرژی مبتلا نیست.
زک قبلاً مجبور بود هر چهار نوع آجیل و تخمه را روزانه مصرف کند اما شش ماه بعد از آنکه درمان را به اتمام رساند او می‌توانست با خوردن یک نوع تخمه هر سه روز یکبار بدون حساسیت باقی بماند. نادیا می‌خواهد ثابت کند که یک بیمار می‌تواند تا دو گرم پروتئین بادام زمینی (یک قاشق غذاخوری کره بادام زمینی) را در روز بدون علائم مصرف کند. اگرچه او تاکید می‌کند که این یک علاج نیست – بسیاری از بیماران باید مصرف آلرژی‌زاهای خود را ادامه دهند تا به مقاومت خود را حفظ کند – او بیماران دیگری نیز داشته که کاملاً حساسیت زدایی شده‌اند. چه چیزی قرار است در پنج سال آینده اتفاق بیافتد یک سوال باز است. به گفته نادیا از افراد خواسته خواهد شد تا دوباره آزمایش دهند. به نظر می‌رسد تغییری در انتظار هریک از بیماران است و اگر آنها از یک حد به آنطرف عبور کنند ممکن است یک مقاومت همیشگی داشته باشند. او به هریک از بیماران توصیه می‌کند یک آمپول اپی نفرین به همراه داشته باشند.
این روش نیز فاقد مناقشه نیست. هنوز در مراحل ثانویه آزمون‌های کلینیکی به سر می‌برد و حداقل شش سال تا تایید نهایی اداره کل غذا و دارو فاصله دارد. مشخصاً هیچ کس نباید این روش درمانی را بدون سرپرستی پزشک آغاز کند. جان هاپکینز وود که یک حساسیت شدید به مواد غذایی دارد می‌گوید: "من اصلاً نمی‌توانم آن را انجام دهم. کاملاً آگاهم که در طول عمرم واکنش‌های زیادی نشان خواهم داد، اما اگر به این روش تن دهم واکنش‌های بیشتری نشان می‌دهم و فکر می‌کنم این روش هنوز مطالعات کافی پشت سر نگذاشته باشد". او نگران است از آنجایی که بسیاری از مزه آن بیزاراند و نمی‌توانند برای یک واکنش آماده باشند نتوانند مصرف منظم آلرژی‌زا را تحمل کنند.
هنوز مراکز نادری نظیری مرکز درمان حساسیت غذایی نیوانگلاند در هاتفورد چنین درمانی عرضه می‌کنند و اغلب شرکت‌های بیمه‌ آن را تحت پوشش قرار خواهند داد. این مرکز 550 بیمار را طی 4 سال گذشته درمان کرده که 90% آنها حساسیت زدایی شده‌اند. دکتر جفری فکتور می‌گوید: این درمان می‌تواند تاثیر فوق‌العاده‌ای روی زندگی داشته باشد. و فقط 5% از بیماران یک آمپول اپی نفرین در طول زمان ایجاد مقاومت درخواست کرده‌اند که رقم بسیار اندکی است.
روش‌های درمانی مورد بحث دیگر نیز می‌توانند مفید باشند اما مورد مطالعه بیشتر قرار نگرفته‌اند. حل کردن میزان آندکی آلرژی‌زا در زیر زبان به بیماران اجازه می‌دهد تا دو عدد بادام زمینی را ببلعند اما زیاد محافظت کننده نیست. قرار دادن بیماران در برابر مصرف اندک پروتئین بادام زمینی به آنها کمک می‌کند تا با داشتن حداقل عوارض تقریباً پنج عدد بادام زمینی تحمل کنند اما برای دانستن اینکه تاثیر درمان تا چه حد پایدار است مطالعات بیشتری لازم است.
روش درمانی مرکز درمانی که نادیا در آن فعالیت می‌کند به بیماران کمک می‌کند تا میزان بیشتری از آلرژی‌زاها را تحمل کنند و احتمالاً مزایای بلند مدت‌تری دارد. اما عوارض جانبی بیشتری دارد.
برای زک که هیچ وقت نتوانسته درمان را بدون کمک Xolair به اتمام برساند، رویای یک زندگی عادی به حقیقت تبدیل شده است. علاوه بر خوردن یک غذای جدید در هر روز او بازی بولینگ و تماشای فیلم در سینما را نیز آغاز کرده است. "قبلاً باید در خانه می‌نشستم در حالیکه همه در حال خوردن در بیرون از خانه بودند چون خیلی ترسیده بودم. اکنون احساس راحتی بیشتری دارم وقتی با دوستان به بیرون می‌روم". و هیچ کس نمی‌تواند به اندازه مادر او خوشحال باشد. "می‌توانیم برای اولین بار در زندگیش نفس راحتی بکشیم".